Afgelopen maand vertelt een zeer gerespecteerde collega van de Social Innovation Award Academy me dat hij bezig was te ontspullen en zijn huis te verkopen. Hij is inmiddels gepensioneerd en wil met vrouw en camper op pad gaan. En dat zonder plan. De mensen, de ontmoetingen zullen hun richting en route bepalen. Niet uit hedonistische verlangens naar lekker eten en goed weer, maar uit een diepgevoelde spirituele wens dichter bij de mensen en de natuur te leven. Tegelijkertijd wil hij zijn kennis en vaardigheden inzetten waar het nodig is.
Deze radicale avontuurlijke keuze was een mooie afsluiting van het verhaal van de makers van TilburgsAns, één van de winnaars van de Social Innovation Award 2017. Zij ontwikkelden een Tilburgs lettertype. Het is uniek in de wereld, een lettertype van de mensen, waarin voor Tilburg belangrijke gebouwen en personen verwerkt zijn. Zonder plan begonnen zij zoiets moois te maken. En al ras volgden de ideeën van diverse gebruikers en belangstellenden. Zo is er in de Mr. Stormstraat en nabije omgeving een wekelijkse expositie op de vuilnisbakken: de illustraties van TilburgsAns op de bakken maken de bewoners trotse Tilburgers en brengen de verhalen boven.
De makers hebben zich laten leiden door elkaars inbreng en expertise, de kansen die ze kregen om het lettertype te verbreden en vooral door de community die er omheen ontstond. Want het lettertype is gecrowdfund. Elke organisatie, instelling of particulier kon een letter of leesteken aanschaffen. De makers zorgen ervoor dat dit handgemaakte en gesigneerde onderdeel van TilburgsAns met humor en feestelijkheid wordt overhandigd. Voor de smallere beurzen zijn de spaties te koop, unieke gesigneerde spaties.
TilburgsAns gespot in Berlijn en Nieuw-Zeeland
En wat doet deze TilburgsAns? Ze reist over de wereld en kan door iedereen benut worden. Inmiddels ook in Berlijn en Nieuw-Zeeland. Tilburgers hebben haar omarmd en dragen ideeën aan om de community te verrijken met bijvoorbeeld een lespakket over Tilburgs erfgoed. Geen plan, veel impact, daar kan geen marketeer tegenop.
Maar hoe zit dat met mijn werk? Hoe doe je onderzoek zonder vastomlijnd plan? Is het mogelijk om ook hierin je te laten leiden door de mensen die je tegenkomt en de verhalen die zij vertellen? Ontdekkend te analyseren? Lerend te werken? Ik denk het wel.
Als je goed luistert naar de verhalen van de ontspullende collega en de makers van TilburgsAns, dan hoor je hoe zij vooral trouw zijn aan hun eigen plan. Ze bewaken zorgvuldig de ruimte van hun authentieke belevingen. Tegelijkertijd plannen ze zorgvuldig de benodigde randvoorwaarden en mijlpalen: de verkoop van het huis, de opening van de straat expositie.
Als ik dit toepas op mijn onderzoeks- en advieswerk bij het PON, dan presenteer ik altijd een plan van aanpak. Zakelijk gezien is dat essentieel. Opdrachtgevers willen weten waar ze aan toe zijn, wat ze kunnen verwachten. Maar ik probeer ook altijd de ruimte te vinden voor de verrassende wendingen, de plotselinge invallen, de mensen die ik ook nog wil spreken. Dan loopt het werk niet altijd volgens plan. Die verhalen dragen bij uitstek bij aan de impact en zeggingskracht van mijn werk. De cijfermatige resultaten hebben duiding en creativiteit nodig om tot nieuwe bruikbare aanbevelingen te kunnen leiden. Ook onderzoek moet kunnen ademen. Vandaar dat ik tegen mijn collega’s soms zeg: Stikt mee oe plan!
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt