Nieuws

Nationale Monitor Duurzame Gemeenten 2020 openbaar: Gemeenten ‘Duurzaam door!’ ondanks of misschien wel dankzij corona

17 november 2020

Vanaf 2014 is de totale duurzaamheidscore van Nederlandse gemeenten met ruim 4,4% procent gestegen. De score is gebaseerd op drie kapitalen: een economisch, een ecologisch en een sociaal-cultureel kapitaal. Tegenover de sterke groei van het economisch kapitaal van gemeenten staat sinds enkele jaren wel een afvlakking van het ecologische en sociaal-culturele kapitaal. Dat blijkt uit de cijfers van de Nationale Monitor Duurzame Gemeenten die Het PON & Telos voor de zevende keer publiceert. Met stevige duurzaamheidsopgaven in het verschiet is het nodig om deze trend om te buigen. Dat is niet gemakkelijk nu ook op lokaal niveau de gevolgen van de coronacrisis merkbaar worden. Korte termijn economische herstelmaatregelen moeten verbonden worden aan de lange termijn transitie-agenda: groen, klimaatbestendig en sociaal inclusief.

In de monitor vergelijken we de duurzaamheidsprestaties van alle 355 Nederlandse gemeenten met elkaar. Om die prestaties te kunnen meten is een wetenschappelijk instrument ontwikkeld dat de samenhang in de ontwikkeling van People, Planet en Profit in een zogenaamd drie kapitalenmodel in beeld brengt. De prestatie wordt uitgedrukt in een duurzaamheidscore.

 

Kwetsbare ontwikkeling

Sinds 2014 is de totale duurzaamheidscore van Nederlandse gemeenten met ruim 4,4% procent gestegen. Meesurfend op het herstel van de nationale economie hebben gemeenten het afgelopen decennium goede stappen gezet op weg naar meer duurzaamheid. Gemeente Bloemendaal voert dit jaar de lijst van duurzaamste gemeenten aan. Gevolgd door gemeenten Wageningen en Leusden. Tegenover de sterke groei van het economisch kapitaal van gemeenten zien we sinds 2017 echter een afvlakking van de ecologische duurzaamheid. Ook het sociaal-cultureel kapitaal laat sinds enkele jaren een lichte afvlakking zien. Met stevige duurzaamheidsopgaven in het verschiet, is het nodig om deze trend om te buigen. Dat zal niet gemakkelijk zijn, nu ook op lokaal niveau de sociaaleconomische gevolgen van de coronacrisis merkbaar worden. De extra kosten, gemiste inkomsten en extra risico’s als gevolg van de coronacrisis komen bovenop de toch al financieel kwetsbare positie van veel gemeenten. Bewoners en bedrijven kunnen mogelijk de wrange vruchten plukken van deze kwetsbare positie in de vorm van een schraler wordend voorzieningenaanbod, hogere OZB en een slecht onderhouden buitenruimte. Zonder extra middelen zullen gemeenten gedwongen worden om pijnlijke keuzes te maken, waarbij de kans groot is dat de balans tussen People, Planet, Profit uit evenwicht raakt.

 

Duurzaam door!?

Is corona de showstopper voor duurzame ontwikkeling op lokaal niveau? Breekt de in gang gezette positieve trend naar duurzaamheid in de knop, juist nu de samenleving voor grote duurzaamheidsuitdagingen staat? En hoe blijf je als gemeente in zo’n ingewikkelde situatie toch koersvast? Meer dan ooit is gemeentelijke stuurmanskunst gevraagd. Daarbij gaat het niet enkel om de juiste financieel-economische navigatie op korte termijn, maar ook om het zicht houden op de stip aan de horizon voor de lange termijn. De coronacrisis fungeert daarbij niet enkel als obstakel, maar ook als kompas voor de toekomst. Corona zorgt namelijk niet alleen voor gezondheidsproblemen en economische malaise, maar laat ook zien hoe creatief we zijn, hoe wendbaar, en hoeveel (solidaire) energie er in de samenleving zit.

De economische groeivertraging die het gevolg is van corona maakt ons ook bewust van het belang van evidente ecologische en sociaal-culturele kwaliteiten (zoals schone lucht, cultuur, sociale verbondenheid, gezondheid) en van kwaliteit boven kwantiteit, van dichtbij boven veraf. Corona zet mensen ook aan het denken over de samenleving en economie en hoe we die in de toekomst samen beter kunnen (in)richten. ‘Duurzaam door!’, zou het adagium voor gemeenten moeten zijn, waarbij nadrukkelijk korte termijn herstelmaatregelen voor de lokale economie verbonden dienen te worden aan de lange termijn transitie-agenda: groen, klimaatbestendig en sociaal inclusief.

Download hier de publicatie.
Vraag hier de informatie aan specifiek voor jouw gemeente

In onderstaand interview vertellen onderzoeker-adviseur Sanne Paenen en Rob Mooij, beleidsmedewerker Duurzaamheid bij HLT Samen (werkgemeenten Hillegom, Lisse en Teylingen) over de praktische toepasbaarheid van de monitor: