De afgelopen 2 jaar hebben we op ruim 20 verschillende plekken veerkrachtdialogen gevoerd. Soms met vijf mensen aan een tafel, soms zelfs met 18 tafels van vijf personen. We hebben hiervoor een serious game ontwikkeld. Het dialoogspel helpt bestuurders, professionals en bewoners bij het verkennen van oplossingsrichtingen voor maatschappelijke opgaven. Het is vooral een manier om op gelijkwaardige wijze met elkaar in gesprek te gaan.
Thema’s
De thema’s van gesprek waren uiteenlopend: Van fietsparkeren bij winkelcentra in stedelijke wijken, het versterken van de leefbaarheid in dorpen en wijken, nieuwe functies van een bibliotheek, het voorkomen van eenzaamheid en het bevorderen van de gezondheid van de inwoners, ouder worden in een dorp, het schoonhouden van de buurt tot het omgaan met arbeidsmigranten. Het betrof dan ook vragen van verschillende groepen, zoals gemeenten, bibliotheekdirecteuren, ouderenorganisaties, dorpsraden, gemeenschapshuizen, welzijnsorganisaties en buurtteams die actief zijn in een achterstandsbuurt.
Doel
Het doel van de dialogen was ook verschillend. De ene keer ging het vooral om bewoners met elkaar in contact te brengen. De andere keer was het vooral gericht op het komen tot oplossingsrichtingen voor een vooraf geformuleerd probleem. Verschillende keren was de dialoog onderdeel van een breder proces of onderzoek. In zo’n geval was de dialoog gericht op het ophalen van de inbreng van de verschillende betrokken partijen. Zoals de raadsleden, uitzendbureaus, huisvesters, bedrijven en arbeidsmigranten in de dialogen over arbeidsmigratie in een gemeente.
Analyse
De deelnemers aan de veerkrachtdialogen zijn positief over de gesprekswijze. Stapsgewijs komt iedereen aan bod in de dialoog en door de spelvorm worden de deelnemers gedwongen zich te richten op de inhoud van het vraagstuk. Politieke issues en persoonlijke belangen verdwijnen naar de achtergrond, of verdwijnen zelfs helemaal uit beeld.
Iedereen is gevraagd op een spelformulier zijn keuzes en bevindingen op te schrijven. Hieruit hebben we kunnen analyseren wat mensen zoal belangrijk vonden in hun dialoog.
De buren, je verbonden voelen met je buurt, samenwerken en samen dingen organiseren, sociaal contact, ruimte voor ontmoeting, sociaal vertrouwen en veranderingsbereidheid worden over het algemeen genomen het meest genoemd als bijdrage aan de oplossing voor de geformuleerde problemen. Deze begrippen kennen we als belangrijke hulpbronnen om veerkrachtig te kunnen zijn.
Persoonlijke vaardigheden zoals ‘hulp durven vragen’ of ‘erover praten’ en ‘elkaar vertrouwen’ werden het vaakst gekozen als persoonlijke hulpbronnen bij het oplossen van de voorliggende problematieken. Ook capaciteiten als ‘je verbonden voelen met de buurt’, ‘omgaan met veranderingen’, ‘zelf dingen kunnen regelen’ en ‘creatief zijn’ vinden de deelnemers aan de dialogen belangrijk. Zo stelt één van de deelnemers:
‘Er is wel een stip op de horizon, maar doorgaans is dit een kronkelig pad waar je creatief oplossingen voor moet vinden’.
Naast de persoonlijke motieven en capaciteiten worden het sociale netwerk waarin mensen samen dingen organiseren, samenwerken of het kennen van je buurtgenoten, belangrijk gevonden om problemen aan te pakken. ‘Samen dingen oppakken maakt je sterk om het resultaat te bereiken’.
Ook een veilige leefomgeving met bereikbare voorzieningen vinden de deelnemers een belangrijke voorwaarde om problemen aan te kunnen pakken, evenals de saamhorigheid in een buurt. Opvallend hierbij is dat de ruimte om elkaar te kunnen ontmoeten, zoals een buurthuis om samen te komen of het groen in de buurt om de wijk aantrekkelijk te maken, belangrijk gevonden wordt.
Toegevoegde waarde
De dialogen hebben veel mensen met elkaar in gesprek gebracht om complexe problemen nader te verkennen. Zulke gesprekken leveren meer en vaak beter contact op tussen de verschillende partijen. Het leidt tot een beter begrip voor elkaar en voor de complexiteit van het vraagstuk. De dialoog biedt vaak het begin van een mogelijke aanpak of samenwerking. “Leuk om met relatief onbekende mensen te praten over hoe we het verenigingsleven gevarieerd en actief kunnen houden. Heeft zeker tot nieuwe inzichten geleid.”. Bovendien leidt het bij veel deelnemers tot een gevoel van mede-eigenaarschap en verantwoordelijkheid om te zoeken naar een oplossing voor het vraagstuk. De deelnemers aan de dialogen noemen de spelvorm en het resultaat als toegevoegde waarden. ‘Uitdagend’ en ‘verdiepend’. ‘De spelmethode geeft richting aan de inbreng; biedt structuur aan het gesprek’, stelt een deelnemer.
Vooralsnog hebben we in Brabant nog diverse grote maatschappelijke opgaven waarin we te maken hebben met complexe vraagstukken en verschillende, soms tegenstrijdige belangen. Het met elkaar, in kleine groepjes, via het dialoogspel in gesprek gaan blijkt en blijft hierbij zinvol.
Zo buigt de provincie zich de komende jaren over de vraag wat een plek aantrekkelijk maakt om er te wonen, werken en leven en er ook graag te willen blijven wonen. Oftewel het blijfklimaat in Brabant. De rol die de kracht van lokale gemeenschappen hierbij speelt wil de provincie nader verkennen. Hoe zorgen zij ervoor dat het leefklimaat in gebieden die met ontgroening en vergrijzing en dus met krimp te maken hebben, positief blijft? En wat is nodig om ervoor te zorgen dat Brabantse talenten ook in Brabant werken en een woning kunnen vinden? Dergelijke vraagstukken zullen we met allerlei betrokkenen moeten verkennen. Een goed gesprek zal daarbij helpen!
Bianca Koomen, Jolanda Luijten en Mirjam Smulders
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt